MAO

A palabra 'mao' aparece nel espresión

  ¡Nas maos de quén ta el corpo de Nuestro Señor Jesucristo!

Esta espresión úsase cóndo el que fala se sorprende de que alguén, sin mérito ou capacidá, seña el encargao dun labor pral que se considera que nun ta facultao.

Exemplos:
- Ese foi el que ganóu as elecióis? ¡Ay, Virgen! ¡Nas maos de quén ta el corpo de Nuestro Señor Jesucristo!  //  - ¿Vas tu enseñarye ás túas irmás a ferlo? ¡Peró si tu nun fuche nunca quén a ferlo como é debido! Mira tu nas maos de quén ta el corpo de Nuestro Señor Jesucristo...


[NOTA: Como é usual na zona, as espresióis de tipo relixioso, sobre todo se noman a Dios, a Virxen ou os santos, tan en casteyano, anque el resto del dito teña en galego-asturiano.
   A esta espresión, mui usada alomenos en Tapia, hay quen ye dá unha orixe basada nunha anécdota que ye sucedéu a un paisano que, tando na misa, se sorprendéu de qu'el cura fose un vecín sou y esclamóu: "¿Nas maos de quén ta el corpo de Nuestro Señor Jesucristo? Nas maos de Juan Ferreiro"].

NIADA

El sustantivo niada ('camada de crías') úsase nel refrán

       En toda niada hai un pito coxo

referida a unha persona que destaca dentro da súa familia ou del sou grupo polos seus defectos, el sou mal carácter ou os sous costumbres pouco recomendables.

[Asómeñase ás espresióis casteyanas 'ser el garbanzo negro' ou 'la oveja negra de la familia'].

SAÍN

A espresión

          pingar saín

ten sentido figurao y s'utiliza pra referirse ás personas que tan chorando ou queixándose continuamente.

Ex.: A nía, ben tas sempre pingando saín...! A ver cóndo nos veis cuntando algo más alegre pa variar...  // Corre, corre, que nun nos piye Fulana, que ta todo el día pingando saín y hoi nun teño gana d'aturarye os choros.

DURMIR

El espresión

            ¡Durmas tu el sono de San Juan!

é unha maldición que s'utiliza condo a persona que fala estráñase de qu'alguén leve durmindo muito tempo. Ten unha variante máis larga que diz:

         ¡Durmas tu el sono de San Juan, que son venticuatro horas!

[NOTA: É usual qu'os nomes dos Santos s'utilicen en castellano. Eso sucede nesta espresión como  noutras muitas. Por outra parte,  a orixe desta especie de maldición ten que ver con unha crencia popular según a cual Dios, pra evitar as tronadas que son frecuentes na noite de San Xuan, durme al santo antes de que chegue ese momento durante muito horas pra que nun esperte hasta que s'acabou a festa. A tradición pinta al santo como amigo de festas y baruyo, y as tronadas serían el sou xeito d'armar xareu. El ditame recoyido en Tapia atribúyeye a San Juan un sono dun día enteiro; noutros lugares da Península el sono dura hasta tres días completos, como amostra, por exemplo, esta cántiga andaluza:

         Mi niño se va a dormir.

         ¡Ojalá fuera verdad

         y le durara el sueñito

         tres días como a San Juan! ].

FERVER

El espresión

               ferver como caldo de ladrón

úsase condo un líquido leva tempo fervendo y fai muitos globos ou burbuyas na superficie.

Ex.:  - ¿Por qué ye baxache el lume al caldo?
       - Porque taba fervendo como caldo de ladrón.

CASAR(SE)

  El verbo casar(se) aparece neste ditame:

Casáchete, cagáchete ou ¿Casáchete? Cagáchete.


que nun necesita muita glosa: Al casar, acábase a vida de folganza y diversión y empezan os problemas y as lamentaicióis cuas que ún nun contaba. El dito ven dicir que nun hai que queixarse muito, que é sabido de todos que a vida de casao nun ten miga que ver cua de solteiro.

GLOBO

s. m. Esfera que se forma condo s'asopra por un tubo que contén augua con xabón.

   Ex.: El neno entretúvose toda a tarde fendo globos de xabón.

CAN

El sustantivo can entra en muitas espresióis feitas, entre elas,

                       ser un can sentao,

que s'aplica ás personas de pouca estatura, sobre todo, ás de perna curtia. Ex.: ¡Que vai ser bon mozo, si é un can sentao...!   Tamén s'utiliza muito a espresión

                     cara de can,

que significa 'cara d'enfado, de mal humor'. Ex.: Devolvéume a pelota, pero púxome unha cara de can...

             

MAZA

El sustantivo maza (que designa unha especie de martelo de madera ou ferro con distintos usos) utilízase na espresión

              ser unha maza

que, aplicada ás personas, é equivalente a 'ser un burro de carga'. Quer dicir qu'alguén leva a parte pior dos trabayos y responsabilidades nun grupo. Refírese a unha persona de muito aguante que, muitas veces, ten que resolver os problemas dos outros y a quen todo el mundo vai contar as penas.

Ex.: Ela pode cua casa y con todo: é unha maza. // A irmá grande sempre foi a maza da familia: ela cuidóu al padre, ela axudóu a os sobríos condo yes fixo falta, ela tuvo qu'aguantar á cuñada, que nun hai quen l'aguante...

PEDRA

A espresión

           vivir debaxo d'unha pedra

aplícase ás personas que son quén a vivir nas piores condicióis, que poden prosperar en situacióis adversas y que s'amañan con poucas cousas pra sobrevivir.

Ex.: -¿Qué vai ser d'ela agora sin el home?
       -Nun t'esmolas tanto, qu'esa vive debaxo d'unha pedra.