As interxecióis arre y xo parecen na espresión:
nin arre nin xo
que significa 'nin unha cousa nin el outra". Úsase especialmente pra falar das personas indecisas que nun acaban de tomar nin unha determinación nin a contraria.
Da frase feita pódese sacar en conclusión qu'en Tapia usóuse ou úsase a interxección "xo" pra mandar parar al burro.
ResponderEliminarEu nun conocía outra forma máis que "so". "Xo" conocíala (y asina lo recoyen os vocabularios de Mántaras y A Roda) pra tornar pitas ou páxaros. Precisamente, nel vocabulario d'Acevedo y Fernández, con datos sobre todo da marina eonaviega, a "xo" danye ese significao d'espantar pitas y dicen qu'en galego y portugués úsase pra mandar parar ás cabaleirías. A realidá é máis arrevesada qu'el que dicen elos, porque en galego "xo" ten os dous significaos y en asturiano danse as dúas formas, con "x" y con "s", tamén pras dúas acepcióis. Se se miran os datos léxicos galegos, pinta qu'el uso de "xo" pra tornar páxaros é máis ben oriental (el que concuaya col qu'eu conocía de Tapia), peró esto nun quer dicir miga, porque en asturiano occidental volve a haber "xo" pra parar al burro.
Total, qu'el dato da Salvadeira vén a poñer outro pasín máis nese continuum galego-asturiano (a pesar de que mía madre mantarega xura y perxura que nunca ougüíu tal "xo", qu'a os burros sempre se yes dixo "soooo"... "E qu'os de Tapia tían algúa palabra rara..."). ;-).
(Col que ta pasando nel mundo y nosoutros falando d'estas carayadías...)
Un saludo.
Mantarego
Túa madre ten razón. A mía tamén tamén asegura que a os burros sempre se yes dixo "sooo". Nun é cousa de Tapia ou Mántaras. En Tapia tamén se diz "soooo" pra parar el burro y "xo" namáis pra estornar os páxaros. Eu xa reparara nesa aparente contradicción: por qué a xente diz tamén "nin arre nin xo". Penso que, como pasa en muitos casos, as frases feitas conservan palabras que desapareceron del uso común, peró que ta claro que antias s'usaban. Por eso a min encántame a fraseoloxía: nun solo porque diz muito del pensamento da xente, da súa forma de ser y de ver el mundo, senón tamén, dende un punto de vista estrictamente filolóxico, porque dan unha información léxica y hasta gramatical que d'outro xeito nun poderíamos ter.
ResponderEliminarComo tu dices, se unimos esta frase feita a os datos que tu dás sobre el galego oriental y el asturiano occidental, ta claro que tuvo que dicirse "xo" en épocas antigas.
Teis razón: "coa que ta cayendo" y nosoutros con estas caxigalías. Peró, qué sería a vida se nun fose polas carayadías ... Gracias, Mantarego, por aportar sempre tanta información de berencia. Ah, y pregúntaye a túa madre, se podes, pol "cantador".
Del cantador "nunca tal ouguíu". Perguntéi a máis xente, y tampouco. É úa pena, porque a palabra é ben rara y por máis voltas que ye dou nun atopo úa esplicación a d'únde poda vir. Tampouco ta nos diccionarios galegos nin asturianos nin portugueses...
ResponderEliminarXa, eu xa mirara nos diccionarios galegos y portugueses y nun topara nada. Peró en Internet vexo que é tamén palabra leonesa. Nun "Palabreru lleonés" que topén en Internet ta definida así:
EliminarCantador (De cantar): Tendón, ternilla.
Y aparece como recoyida del "Vocabulario tejerinense" de Fidel Villaroel.
Tamén la vin usada noutras páxinas y parece que nun se ye chama a un tendón concreto senón a cualquera, al nervio que topas na carne. Mira, por exemplo, esta frase sacada dun artículo periodístico:
"...los tendones de la carne asada, esa goma tiesa que la cocina cazurra llama cantador y que puede estar dando vueltas entre dientes desde la comida a la cena".
Xusto como lo define mía madre : )
Ta claro qu'a busca que fixen en Google nun foi abondo detallada. Canséi axina. Nun salían máis que cousas de Contador y el clembuterol... ;-)
ResponderEliminarEl que chama el atención é esa conesión norte-sur. Sería interesante saber se hai máis puntos intermedios d'ese recorrido xeográfico unde s'use esa palabra.