El adxetivo 'anadizo' ta recoyido nel Vocabulario de Mántaras de Xosé Miguel Suárez con estas definicióis:
1. Estropiao, toyido [un alimento, úa comida]. El caldo, desque pasa un día, ponse anadizo. El que ta anadizo, xa nun vale. Cheira a anadizo. 2. Con olor a humedanza, magorento.
Na Pequena contribución al léxico del galego-asturiano (Lletres Asturianes, nº 84, 2003) tamén eu recoyín esa palabra, peró interpretándola como un sustantivo col significado de 'mofo, magor, humedanza' y escribíndola sin el a- inicial, porque os meus informantes sempre la usaban nel mesmo contesto, "cheira anadizo", que fía pensar qu'el fonema [a] correspondía á preposición. Por eso eu escribín: "Cheira a nadizo". A entrada "nadizo" como sustantivo equivalente a "mofo" aparece tamén nel Dicionario do Galego de Asturias (DGA), de Carlos Xesús Varela Aenlle (Universidá de Vigo).
Peró debo dicir qu'hoi tou na fe de qu'a interpretación y escritura axeitadas son as de Suárez (1996), pos a palabra ten namáis uso adxetival, y qu'a mía lectura foi un equivoco por fonética sintáctica. Como proba tán os exemplos de Suárez en contestos diferentes sin preposición: "Ponse anadizo". Peró a proba máis evidente pra min son os datos etimolóxicos: El noso "anadizo" vén del latín "agnatitius", un adxetivo formado sobre el participio "agnatus", del verbo agnascor ou adgnascor, que significa 'nacer' (sobre todo, nacer despós de lo normal, como os fiyos que nacen despós de qu'el padre fixera xa el testamento) y qu'en Plinio aparece utilizado pra referirse a lo que nace encima doutra cousa, como un árbol ou vexetal, querse dicir, lo que se cría, como precisamente el mofo.
En realidá, as dúas acepcióis de Suárez son prácticamente lo mesmo: lo que ta toyido é porque crióu algún microorganismo que lo estragóu.
NOTA: Despós de publicar esta rectificación, el profesor Carlos Varela Aenlle fíxome saber del uso sustantivo da palabra, da que tamén él recoyéu datos na zona d'Obanza (VER comentario embaxo). Esisten, pol tanto, as dúas palabras: el sustantivo nadizo, col significao de 'mofo', 'humedanza' (como eu publicara inicialmente en 2003 servíndome dos datos recoyidos na vila de Tapia) y el adxetivo "anadizo", que recoyéu Xosé Miguel Suárez en Mántaras y que tamén recoyéu Varela nel conceyo de Castropol, lo que proba el estensión relativa del término.
Ola. Pois vai ser que non, porque existen as dúas palabras, anadizo e nadizo. E precisamente a segunda si que a escoitei como mofo na zona de Obanza. E depende do informante, como a aparición de fenómenos con -a diante de palabras e xa non digamos de verbos. A de Xosé Miguel está impecable, pero a túa existe, aínda que se desen certos condicionamentos lingüísticos. O que me presta moito menos é dar certa idea que o meu dicionario é un compendio dos vocabularios xa existentes no Eo-Navia, cando esta idea non define a realidade, eu cotexei todos os que puiden, varios foi imposible e son ben bos. Debería a autora tamén consultar as fichas de Dámaso Alonso non publicadas, pero si insertadas no DGA. A min facilitáronme moitas palabras xente coa que tiña e teño relación, máis o que tiña eu anotado xa desde rapaz, despois cotexei cos vocabularios e como se pode ver perfectamente non hai copia ningunha e en moitísimos casos comprobei se esa palabra existía, tanto en Vior, Lebredo, Galano, os de Boal, Xosé Miguel (que como se pode apreciar existen moitos termos nese vocabulario que non puiden comprobar, xa sexa por xa desaparecidos ou que non apareceron ou por ser castrapismos para min e non foron insertados, sendo posiblemente para min o mellor vocabulario feito con sentido actual). Polo tanto, pediría a autora, que esas menciois de compendio, que ben defino na introdución do DGA como consulta e iso é evidente como non podía ser menos, un non ten un equipo de persoas detrás, non determinen a obra. Un saúdo e seguide co blogue que eu sempre leo. Carlos Aenlle.
ResponderEliminarCarlos, en ningún momento pensei que o teu dicionario fose unha simple compilación de vocabularios. Perdoa se o dei a entender. Xa podes ver que eliminei a frase, que involuntariamente tiña unha redacción un pouco soberbiosa, que o podía insinuar. Nada máis lonxe do meu parecer: a túa obra paréceme monumental, excelente e para min é unha obra de referecia que cambiou totalmente a miña forma de traballar. Xa non só no terreo lexicográfico (pois como especifiquei na introdución do blog, non publico ningunha palabra que xa estea no teu dicionario), senón á hora de escribir tanto poesía como prosa. O teu dicionario é unha ferramenta utilísima para os escritores da zona Navia-Eo, porque de momento non contamos con outro xeito mellor de verificación. A min sérveme para comprobar a existencia real do léxico que utilizo (comprobar que non sexan palabras que só usabamos na casa sen máis validez que a linguaxe familiar), senón tamén para atopar sinónimos, palabras afíns, aprender máis vocabulario... Non deixo de recomendar a todo o mundo que o compren. Tiña claro que, ademáis de incluír vocabularios xa publicados, hai un intenso labor de investigación detrás, de moitos anos. Nin se me pasou pola cabeza que a túa obra fose un "envorcado" de nada. Se ves que queda polo blog algunha frase que o suxira, dimo, por favor, para corrixila.
ResponderEliminarCanto á palabra "anadizo" non sabes o que me alegra a túa información. A forma substantiva é a que usaba miña nai, da que aprendín a lingua e a fonte do noventa por cento do meu vocabulario. Evidentemente, eu sempre buscaba outros informantes para comprobar o uso antes de publicar nada, e os da nosa contorna (vila de Tapia) tamén o usaban como substantivo. Xa ves que o meu método é ben menos científico que o teu, é moito máis de andar por casa, ha ha ha, aínda que nunca publico nada sen comprobar o uso en varios informantes de familias distintas. Os informantes van morrendo e as palabras deixan de usarse. Por iso, ás veces, cando volvo sobre elas teño medo de que as definicións que fun publicando estean construídas sobre hipóteses falsas, sobre deducións precipitadas baseadas en exemplos escasos de uso. Isto foi o que me levou a rectificar a entrada "anadizo", ademais da fe que teño nos coñecementos e traballo de Xosé Miguel. Como miña nai, por desgraza, xa morreu, agora é unha tentación perigosa poñer en dúbida todo o léxico que aprendín dela, a pesar de que no seu momento pasei o traballo de comprobalo durante bastantes anos. Grazas pola túa información. Por suposto, para min é unha honra e unha sorpresa que sigas o meu blog. Desculpa outra vez e, por favor, non deixes de seguilo e de achegar información ou rectificacións cando o vexas oportuno. Un saúdo.
Tamén acabo de retocar un pouco o texto que abre o blog, por se acaso, por se non che gustaba a alusión ao teu dicionario, que, repito, me parece magnífico.
ResponderEliminarOla de novo. Superagradecido polas túas palabras, pode distanciarnos a normativa, pero non o amor á nosa lingua e iso está aí. Xa desde a introdución sei que este proceso é aberto e así o manifestei en todas as representaciois que fun facendo. Non tes porque desculparte de ningún xeito, é a túa forma de expresarte e iso vai á misa. Só incidín nun aspecto que considerei que levaba á dúbida, non só a min, se non a outra xente cercana ao meu círculo. Alégrome moito que che preste, ten as súas eivas evidentemente e desde que o presentei (é a miña tese de doutoramento de filoloxía galega na Univigo) ata hoxe, o dicionario segue aumentanto, tras estancias en Castropol, Navia, Ibias etc. Agora outra amiga vai editar o do Bierzo coa UniVigo e axudará tamén a moitos termos. Non dubides moito do transmitido pola túa mai, porque ás veces, aínda dándose nun eido familiar, o termo pode aparecer noutra familia. Sabemos que non está recollido todo desgrazadamente. E como conclusión, e autor que sou, o DGA está libre na rede por propia decisión miña (na páxina de UNivigo) e está sendo usado por varias asociaciois. A xente que me coñece sabe que non me moven os cuartos e o que me interesa é que se difunda a cultura. Pola miña parte tes a enteira autorización de facelo, con críticas a unha entrada ou a outra, precisamente os meus amigos son os que máis mas fan haha. Así que tranquila, tes un excelente blogue, hai máis xente que o segue e terías sorpresas e nunca o deixes por favor. Eu aprendín moitísimo e recordei frases que escoitara de rapaz en Castropol e que nin tiña anotadas. Autorización completa e dígocho aquí por escrito. Un forte apreixo e a seguir así, agardo algún día poder ter na miña biblioteca eonaviega un estupendo traballo teu. Forza e saúde. Carlos Aenlle.
ResponderEliminar